Rebellie van de hoop

Het Solidariteitscomité voor de Joden in de Sovjet-Unie, 1970-1990

Auteur:        Aline Pennewaard

Uitgever:      Ezo Wolf

ISBN:             9789083346519

Paperback, 184 blz. geïllustreerd

Prijs:              € 22,95

Klik hier voor de achtergrond van het boek.

HOOFDSTUKINDELING

1.     De Joden in de Sovjet-Unie

De geschiedenis van de Joden in de Sovjet-Unie vanaf eind 19^e eeuw tot Chroesjtsjov; het antisemitisme en de relaties met Israël.

2.     ‘Schrei gevalt!’

Dit hoofdstuk beschrijft hoe de situatie voor de Joden in de Sovjet-Unie steeds nijpender werd; hoe de eerste actiecomités in de wereld werden opgericht en hoe ook Nederland volgde.

3.     De eerste jaren

Over de mislukte vliegtuigkaping van een groep refuseniks en het daaropvolgende Leningrad proces, waardoor de hele wereld in één klap van de refuseniks hoorde; verhalen van refuseniks, maar ook verhalen van tegenstanders; hoe het Solidariteitscomité tijdens alle Joodse feestdagen demonstraties organiseerde voor de Sovjetambassade in Den Haag; hoe de Sovjets de emigratie-eisen nóg verder aanscherpten.

4.     De zaak Stern

Beschrijft de arrestatie en het proces van endocrinoloog/seksuoloog Mikhail Stern en de daaropvolgende strijd voor zijn vrijlating, die uiteindelijk slaagde.

5.     Vrouwenprotest in Joegoslavië

Een groep vrouwen reisde naar Joegoslavië tijdens een belangrijk congres, om daar met een demonstratie aandacht te vragen voor de situatie van de Sovjet-Joden.

Onder hen was Sira Soetendorp, de vrouw van de rabbijn. De groep vrouwen werd gearresteerd en het land uit gezet.

6.     Het Sharansky-proces

In dit hoofdstuk wordt beschreven wie Natan Sharansky was en waarom hij werd gearresteerd. We volgen ook zijn proces, waarbij hij tot 13 jaar dwangarbeid werd veroordeeld. We lezen eveneens over de arrestatie en het proces van Yosef Begun, een andere bekende refusenik.

7.     De studentenbeweging

Hoofdstuk over de studentenafdeling van het Solidariteitscomité.

8.     1 miljoen handtekeningen

Beschrijving over de bekendste actie van het Solidariteitscomité: het streven om één miljoen handtekeningen voor de Sovjet-Joden op te halen: een enorm aantal, zeker in het pre-digitale tijdperk. In dit hoofdstuk wordt dan ook duidelijk zichtbaar hoe elk
onderdeel van de Nederlandse samenleving meestreed om deze actie te laten slagen.

9.     In het hol van de leeuw

In dit hoofdstuk lezen we over jonge Nederlandse Joden die werden gerekruteerd om als toeristen naar de Sovjet-Unie te reizen, om daar contact te leggen met refuseniks en verboden religieuze voorwerpen het land in te smokkelen, zoals Hebreeuwse lesboeken en gebedenboeken. Diverse reizigers van toen zijn geïnterviewd en vertellen over hun ervaringen.

10. De strijd voor Antatoli Sharansky

Hier lezen we hoe de strijd voor Sharansky losbarstte na zijn proces en hoe zijn vrouw Avital de wereld rondreed om aandacht te vragen voor haar man. Avital Sharansky had een speciale band met Nederland, het land waar ze verreweg op de meeste steun kon rekenen: niet alleen van het Solidariteitscomité, maar ook van politiek en media.

11. De Gespreksgroep voor Joodse Wetenschappers

    in de Sovjet-Unie

Om de Joodse wetenschappers, die vaak in een lastig parket zaten omdat zij verstoken waren van vakinformatie en contacten met collega’s, niet te vergeten werd in Nederland een speciaal wetenschapperscomité opgericht. Renée Polak-van Moppes, de drijvende kracht achter het comité, vertelt haar ervaringen.

12. De val van de muur: Sovjet-Joden in Nederland

Na de val van de muur in 1991 waren de Sovjet-Joden vrij om te emigreren. Lang niet iedereen koos uiteindelijk voor Israël. Een deel belandde in Nederland. In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe de hulpverlening aan deze nieuwkomers werd opgezet, en vertellen vier Sovjet-Joden hoe zij de eerste tijd in Nederland hebben ervaren.